Moderne vreemde talen

Leerlingen worden zich bewust van meertaligheid

Als docent kun je inzetten op erkenning en waardering van meertaligheid. Leerlingen worden zich bewust van hun eigen meertaligheid, van hun klasgenoten en van anderen. Bij de moderne vreemde talen maken leerlingen bijvoorbeeld kennis met gebieden waar een vreemde taal gesproken wordt, en waar variaties binnen die vreemde taal een rol spelen.

In de praktijk
Het talenportret is een mooi hulpmiddel om de meertaligheid van leerlingen in kaart te brengen en er met elkaar over in gesprek te gaan. Deze opdracht is ontwikkeld voor po, maar ook geschikt voor vo-leerlingen. Ook aandacht voor meertaligheid binnen het doeltaalgebied is een mogelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan regionale variatie of aan jongerentaal. Laat je leerlingen kennismaken met populaire Franse raps of laat ze luisterfragmenten in Duitse dialecten uitpluizen. Het zijn allemaal voorbeelden van talensensibilisering.

Ook kennis over de verspreiding van de doeltaal valt onder talensensibilisering. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld uitzoeken waar in de wereld Spaans wordt gesproken, wat goed te koppelen is aan talige en culturele diversiteit. Of ze kunnen de doeltaal met andere talen vergelijken die ze zelf in meer of mindere mate beheersen, inclusief thuistalen en streektalen. Ze worden zich daardoor bewust van overeenkomsten en verschillen, en van hun eigen meertaligheid.

Leerlingen gebruiken hun meertaligheid

Je kunt ook een stap verder gaan door leerlingen gericht te helpen hun meertalige kennis in te zetten om taalvaardiger te worden in de vreemde taal. Dat noemen we functioneel meertalig leren. Door leerlingen te stimuleren hun hele meertalige repertoire te gebruiken, leren leerlingen dat alle talen die ze al kennen van waarde zijn bij het leren van een nieuwe taal: zowel de talen die ze op school leren als de talen waarmee ze thuis of elders in aanraking komen.

In de praktijk
Een leerling die Nederlands, Engels en Pools kent, kan zijn kennis bijvoorbeeld ook tijdens de lessen Duits gebruiken. Door het Pools te vergelijken met het Duits, leert deze leerling niet alleen iets over het Duits, maar ook over het Pools.

Leerlingen kunnen gebruik maken van elkaars meertalige repertoire, dat voor iedereen verschillend is. Als leerlingen samen aan een opdracht werken, kunnen ze profijt hebben van de talen die hun klasgenoten kennen. Een leerling die al Spaans kan, herkent in de les Frans waarschijnlijk meer woorden dan een leerling die het Spaans niet beheerst. Dat een docent die talen zelf niet beheerst, is helemaal geen punt. Laat je leerlingen samen verkennen hoe talen die ze kennen met elkaar overeenkomen en van elkaar verschillen, bijvoorbeeld hoe familieleden heten in de verschillende talen. Zo kunnen leerlingen van elkaar leren. Wanneer leerlingen zich hier bewust van worden, wordt het leren van een vreemde taal makkelijker en interessanter.

Leerlingen breiden hun talig repertoire uit

In het voortgezet onderwijs leren alle leerlingen Engels en daarnaast vaak ook nog een of meerdere andere vreemde talen. Veel leerlingen beheersen ook al andere talen. Ze horen verschillende talen om zich heen en spreken soms andere talen met familie of vrienden. Onderzoek laat zien dat het inzetten van meertaligheid leerlingen helpt bij het leren van een nieuwe taal (Busse et.al., 2020).

In de praktijk
Bij het leren van een nieuwe taal bouwen leerlingen voort op de kennis en vaardigheden die ze al hebben in andere talen en hun kennis van de wereld (Cummins, 1981). Stimuleer jouw leerlingen om hun meertaligheid in te zetten bij het leren van andere talen.

Meertaligheid en het Europees Referentiekader

Het Europees Referentiekader beschrijft taalactiviteiten, competenties en strategieën voor de ontwikkeling van het meertalige repertoire en meertalige competentie. Dat biedt ideeën voor meertalige activiteiten in de les die leerlingen stimuleren hun hele talige en culturele bagage te blijven ontwikkelen. Meer weten? Ga naar www.erk.nl.

Je moet durven loslaten en leerlingen zelf dingen laten uitzoeken. En accepteren dat leerlingen dan iets weten wat jij niet weet.” Jeanette Bron, docent Russisch, Praedinius Gymnasium