Aan de slag in de klas en op school

Aan de slag in de klas

• Naastlegger Meertaligheid in het moderne vreemdetalenonderwijs
  Aandacht besteden aan meertaligheid is een kleine stap met deze naastlegger (pdf, 689 kB). De naastlegger geeft een overzicht van de mogelijkheden van talensensibilisering en functioneel meertalig leren in de MVT-les. Zie het als een praktisch hulpmiddel dat je letterlijk naast een bestaande leergang of eigen materiaal legt. Je ziet meteen hoe je dat materiaal kunt verrijken. Er is ook een interactieve pdf (pdf, 5.4 MB) van de naastlegger beschikbaar. De links daarin leiden je naar concrete voorbeelden uit leergangen Duits, Frans, Spaans en Engels.

Lesvoorbeelden

• Alle talen welkom
  Als kennismakingsopdracht met een nieuwe klas vraagt de leraar Frans aan alle leerlingen welke talen ze spreken. De leraar heeft in de klas een poster opgehangen, in het midden staat bienvenu. De leerlingen mogen een voor een alle woorden die ze kennen voor bienvenu op de poster schrijven, ook in de taal die ze thuis spreken als dat niet het Nederlands is. De leerlingen kunnen er ook bijzetten uit welke taal dit woord komt. De leraar krijgt een beeld van de talenkennis van de leerlingen in de klas. De leerlingen ervaren dat hun meertalige repertoire wordt gewaardeerd.
• Happy Birthday
  Judith Hagedoorn, vmbo-docent Engels, geeft tijdens de les Engels de opdracht aan haar leerlingen om in tien verschillende talen op te zoeken hoe je iemand feliciteert met zijn verjaardag. Ze laat de leerlingen daarna overeenkomsten tussen de verschillende talen opsporen en de talen benoemen die juist niet op de andere lijken.
• Les Duits – of toch even Italiaans
  In het vmbo kan de eerste tekst in het Duits voor angstige gezichten zorgen bij de leerlingen, vertelt Sylvia Dortmundt, docent Duits. Dat komt omdat ze bang zijn dat ze het niet begrijpen. Ze laat leerlingen als startopdracht een tekst lezen in een andere vreemde taal - bijvoorbeeld Italiaans - en met elkaar ontdekken wat de inhoud van die tekst is. Leerlingen merken dat ze door de talenkennis die ze al hebben best veel begrijpen. Dit geeft ze vertrouwen voor het lezen van Duitse teksten. De leerlingen gaan overeenkomsten zoeken tussen Duits en bijvoorbeeld Nederlands of Engels.
• Over talen vertellen
  Je kunt meertaligheid inzetten door leerlingen over talen te laten vertellen. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld hun kennis van Duitse lidwoorden vergelijken met de lidwoorden in het Frans, Turks of Spaans. Daarna delen ze hun kennis met de andere leerlingen. Zo wordt elk groepje leerlingen expert in een bepaald onderwerp, in dit geval een grammaticaonderwerp. Leerlingen leren dat kennis van een taal ook helpt bij het leren van een andere taal.

Succesvolle initiatieven

Wil je inspiratie opdoen hoe je meertalige activiteiten kunt inzetten in de taalles? Lees hieronder over enkele succesvolle initiatieven. Ze geven een concreter beeld van de kansen die meertaligheid biedt voor je onderwijs.

• Thuistaalcarrousel, een initiatief op het Bernardinus College in Heerlen. Een werkvorm waarbij leerlingen hun eerste taal met klasgenoten delen.
• Lesmateriaal over meertaligheid en thuistaal in Limburg. Deelnemers aan de workshop van Esther van Loo hebben lesmateriaal voor basisscholen en middelbare scholen ontwikkeld.
• Een actieve werkvorm ontwikkeld door lerarenopleider Engels Anna Kaal: leerlingen in de onderbouw vo gaan op onderzoek uit in hun omgeving. Welke talen komen ze tegen? Hoe meertalig zijn we?
• Een project van het European Centre for Modern Languages: CARAP-FREPA met lesmaterialen om te werken aan meertalige en pluriculturele competenties in de taalles - Engelstalig.
• Holi Frysk, een project rond meertaligheid van het lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid bij NHL Stenden: veel praktische lesactiviteiten voor talenonderwijs in de onderbouw vo. In het project zijn verschillende aanpakken voor meertaligheid gecombineerd en onderzocht: onder andere taalbewustwording, taalvergelijking en translanguaging.

Aan de slag op school

• Stichting Taal naar Keuze ondersteunt scholen bij het aanbieden van taalonderwijs en laat leerlingen kiezen uit een breed talenaanbod. Samenwerking tussen scholen en flexibele inzet van docenten maken dat mogelijk.

In gesprek

• Een eerste stap om met meertaligheid aan de slag te gaan, is als team het gesprek voeren om te ontdekken wat meertaligheid betekent voor de school. De Teamgids Meertaligheid (zip, 9.3 MB) is daarvoor een geschikte tool. Je krijgt handvatten om samen het gesprek te voeren en te reflecteren op ontworpen en uitgevoerde lesactiviteiten. In de loop van 2023 zal ook de versie voor het vo beschikbaar komen. Wil je op de hoogte gehouden worden van de ontwikkelingen? Mail dan naar i.jansen@slo.nl.