Waarom is deze denkwijze van belang?
Belangrijke leereffecten
Het is van belang dat leerlingen onderscheid leren maken tussen natuurwetenschappelijke en andere verklaringen. Belangrijke uitgangspunten in natuurwetenschap en technologie zijn dat
-
alle verschijnselen benaderd worden als processen die met natuurwetenschappelijke kennis kunnen worden verklaard en
-
die processen universeel zijn en terug te voeren op een beperkt aantal fundamentele mechanismen.
Oorzaak-gevolg denken is van belang om op systematische wijze nieuwe kennis te vergaren. Leerlingen hebben er veel aan om foute redeneringen op te sporen en te vermijden, zoals een correlatie aanzien voor een verklaring, een opeenvolging van gebeurtenissen zien als een oorzaak-gevolgrelatie, en over het hoofd zien dat meerdere oorzaken betrokken kunnen zijn bij een verschijnsel.
Door 'in te zoomen' op een oorzaak-gevolg relatie kan ook weer veel geleerd worden over hoe een oorzaak tot een gevolg leidt, bijvoorbeeld door een niveau lager te kijken naar het verschijnsel. Door steeds de vraag naar het 'hoe' te stellen ontwikkelt de leerling ook een kritische kijk en leert nieuwe vragen te stellen en meerdere niveaus met elkaar te verbinden.
Leerdoelen
Leerlingen kunnen…
- de betekenis geven van de termen oorzaak, gevolg en verklaring
- onderscheid maken tussen oorzaak, verklaring en gevolg, en dat illustreren aan de hand van voorbeelden
- een verschijnsel of patroon herkennen en beschrijven in termen van oorzaak en gevolg
- een ketenredenering opzetten over oorzaak en gevolg
- een macroscopische verklaring geven voor een verschijnsel
- een microscopische verklaring geven voor een verschijnsel
- een model gebruiken om een verklaring toe te lichten
- meerdere gevolgen voorspellen
- meerdere oorzaken bedenken voor een verschijnsel
- een gevolg voorspellen op basis van de verandering van een factor
- onderscheid maken tussen een zeker, waarschijnlijk of onwaarschijnlijk gevolg
- het begrip kans gebruiken om te voorspellen of een gevolg zal optreden
- een gegeven verklaring kritisch beoordelen
- illustreren dat twee verschijnselen die gezamenlijk optreden niet altijd een oorzakelijk verband hebben
- alternatieve oorzaken bedenken bij een bewering over een oorzakelijk verband