Zowel bij lezen als bij schrijven is het van belang dat de leraar voorbeeldgedrag laat zien. Hoe kun je als lezer of schrijver een tekst aanpakken? In beide gevallen kun je spreken van modeling, dat is de ‘analyse van de tekst’.
Modeling is te zien als een vorm van instructie die bij uitstek geschikt is om focus aan te brengen. Bij modeling gaat het er om de aandacht van de leerlingen te richten op specifieke kenmerken van de tekst, waardoor de cognitieve belasting relatief laag gehouden kan worden. De leraar kiest doelbewust voor een beperkt deel van de tekst en/of taalmiddelen van de tekst die hij hardop doorneemt. Bijvoorbeeld:
- de stijl en woordkeus die passen bij een specifiek doel, zoals beschrijven of verklaren;
- de globale opbouw van een genre;
- de specifieke woorden en zinnen van begin- of slotalinea;
- het gebruik van vakspecifieke termen en begrippen;
- het gebruik van soorten relaties, zoals middel-doel, probleem-oplossing;
- het gebruik van argumenten voor of tegen een opvatting;
- verbindingen tussen zinnen en alinea’s;
- taalmiddelen die spanning, afkeuring, plezier etc. oproepen.
Voor schrijven zijn deze taalmiddelen te beschouwen als concrete uitwerkingen van de criteria voor succes, die in een beoordelingsformulier/rubric kunnen worden opgenomen. Leerlingen moeten leren in hun eigen teksten die taalmiddelen ook toe te passen om tot een goed resultaat te komen.
