Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing

24 april 2025

Disclaimer

Deze leerlijn is ontwikkeld in 2022 en sluit dus nog niet aan bij de geactualiseerde kerndoelen Nederlands (SLO,2025).
De begrippen zijn niet bedoeld om als ‘leerdoelen’ in leermiddelen te verwerken. Passieve beheersing (dat leerlingen weten wat framing is) is ook prima. Het gaat erom dat we een kapstok bieden waaraan je kunt afleiden op welke momenten je ongeveer met leerlingen over bepaalde taalkundige verschijnselen kunt praten.

Bedoeling

Het uitgangspunt is steeds dat je een begrip op een betekenisvolle manier aan de orde stelt, die gericht is op het verkrijgen van kennis van en inzicht in allerlei aspecten van taal en taalgebruik. Het is belangrijk dat leerlingen begrijpen wat taal is, wat je ermee kunt doen en hoe de verschillende begrippen samenhangen.
Op die manier werk je aan kennis over en inzicht in de systematiek van de Nederlandse taal. Regels en afspraken zijn daarbij hulpmiddelen, maar niet het vertrekpunt van het taalbeschouwingsonderwijs.
Uiteraard is differentiëren hierbij van belang; de ene groep 5 is de andere niet. Je moet dus altijd afstemmen en inschatten wat voor jouw groep nuttig en haalbaar is.

Wanneer introduceer je in het taalonderwijs het begrip publieksgerichtheid?
Vanaf welke groep praat je met leerlingen over dialect en standaardtaal?
Wanneer stel je de bijwoordelijke bepaling aan de orde?

Voor een antwoord op diverse vragen over taalonderwijs kun je terecht in de leerlijn begrippen voor taalbeschouwing, voor het primair en voortgezet onderwijs. Deze leerlijn sluit aan bij de geactualiseerde (concept)kerndoelen voor po en onderbouw vo.

De leerlijn bestaat uit een set geordende begrippen waarmee we kennis over taal uitdrukken. Hiermee kun je met je leerlingen praten over taal en taalgebruik. Met deze geordende begrippenlijst kunnen we het domein taalbeschouwing beter afstemmen op het onderwijs in de vaardigheidsdomeinen spreken, luisteren, lezen en schrijven.

Download de Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing (pdf, 145 kB). Auteurs: Mariëtte Hoogeveen en Bart van der Leeuw.

N.B Aan deze webpagina wordt nog gewerkt. Samen met leraren po en vo zoeken we nog praktische voorbeelden bij verschillende begrippen uit de leerlijn.