Leerlijn taalleerproces

14 augustus 2023

Communicatieve doelen zoals vertellen, beschrijven en uiteenzetten realiseren we met mondelinge en schriftelijke teksten. Op school ontwikkelen leerlingen de taalvaardigheden waarmee ze zulke teksten in hun gebruikscontext kunnen begrijpen en produceren: luisteren, spreken, gesprekken voeren, lezen en schrijven. Bij het ontwikkelen van die taalvaardigheden is reflectie op taal en taalgebruik essentieel. Daarbij gebruiken leraar en leerlingen allerlei begrippen met betrekking tot het taalleerproces.

Een klein deel daarvan gaan over leerprocessen in het algemeen:

  • voorkennis oproepen (groep 3-4)
  • oriënteren, uitvoeren, reflecteren, evalueren (groep 7-8)
  • transfer (vo bovenbouw)

We gebruiken ook een flink aantal begrippen die heel specifiek met het taalleerproces te maken hebben:

  • leesmanieren: zoekend, globaal (groep 5-6)
  • luistermanieren: globaal (groep 5-6)
  • reviseren, lees-schrijf-spreekmotivatie, taalplezier (groep 7-8)
  • redigeren, spellinggeweten, leesattitude (vo onderbouw)
(Taal)-leerproces
fase 1 (groep 1-2)
fase 2 (groep 3-4)
fase 3 (groep 5-6)
  • leesmanieren: zoekend, globaal
  • luistermanieren: globaal
  • voorspellen
  • tekstbespreking (pdf, 90 kB) (van eigen tekst)
  • tekstcommentaar (feedback)
  • leesplezier
fase 4 (groep 7-8)
  • leesmanieren: selectief, scannend, studerend
  • luistermanieren: precies, gericht
  • woordraad-, (pdf, 154 kB) woordleer- en woordonthoudstrategieën
  • strategieën (spreek-, schrijf- (pdf, 204 kB), lees-, luister-, gespreksstrategie)
  • (her)formuleren
  • reviseren (pdf, 225 kB)
  • motivatie (lees-, schrijf-, spreekmotivatie)
  • taalplezier
  • spellinggeweten
  • spellingbewustzijn
  • oriënteren, uitvoeren, reflecteren, evalueren
  • analyseren, vergelijken, ordenen, categoriseren, relateren
fase 5 (onderbouw vo)
fase 6 (bovenbouw vo)
  • proces (schrijf-, lees-, spreek-, luisterproces)
  • transfer
  • metataal
  • bewustzijn (taal-, formuleer-, spellingbewustzijn (pdf, 118 kB))
  • taalbeschouwingsstrategieën