Leesomgeving school

​Boeken voor op school. Informatieve kinderboeken kunnen een rijke aanvulling vormen op de wereldoriëntatie vakken in het basisonderwijs. Ze maken de lessen aangenaam aanschouwelijk.

[uit: Lezen 1, 2014]

Gesprekken over de materiële leesomgeving op school

Door in leesgesprekken te vragen naar het leesonderwijs en het boekenaanbod op school, krijgen leerlingen zelf de gelegenheid aan te geven wat ze waarderen of juist missen. Dit levert waardevolle inzichten op voor het leeronderwijs op school. Ricardo (Filmpje Meer spannende boeken) geeft bijvoorbeeld aan dat er op school maar twee spannende boeken zijn. Die heeft hij gelezen en hij vindt eigenlijk ook nog niet echt spannend. Om Ricardo tegemoet te komen, zouden er dus meer spannende boeken op school moeten komen. Of kan hij de spannende boeken niet goed vinden?

Bart en Tarik vertellen over lezen op school en voor jezelf lezen (Filmpje Lang wachten). Bart vertelt dat voor jezelf lezen veel leuker is. Tarik vraagt hem of dat komt omdat er dan geen vader, moeder of juf in de buurt is om foutjes te corrigeren. Ja, beaamt Bart. Tarik vindt lezen ook leuk, maar alleen als hij leuke boeken heeft. Sommige boeken vindt hij niet leuk, maar die moet hij dan toch lezen, omdat er op dat moment geen andere boeken voor handen zijn. Probleem op school is dat je soms lang moet wachten voor je boeken kunt ruilen en in de klas zijn geen leuke boeken maar in de bieb op school wel. In dit gesprek wordt duidelijk dat de materiële leesomgeving op school niet helemaal aansluit bij de wensen van Bart en Tarik. Een vraag als ‘hoe kunnen jullie ervoor zorgen dat er meer leuke boeken in de klas komen?’ kan een stimulans zijn voor de heren om daar zelf over na te denken en een voorstel aan de leraar te doen. Hoe zou hun ideale leesomgeving eruit zien?

​Meer spannende boeken (RIcardo groep 3-4)

​Lang wachten (Bart en Tarik groep 5-6)

Gesprekken over de immateriële leesomgeving op school

In leesgesprekken kan het leesonderwijs op school ook onderwerp van gesprek zijn. Door leerlingen te vragen om te reflecteren over de activiteiten op school en aan te laten geven wat ze leuk en minder leuk vinden, kunnen verrassende inzichten ontstaan. Adem bijvoorbeeld laat zien (filmpje Lang geleden) dat het voorlezen in de klas hem helpt bij het kiezen van een boek dat hij zelf wil lezen. Juf heeft onlangs voorgelezen uit Lang geleden van Arend van Dam. Hij vertelt dat hij dit boek zou kiezen "omdat mijn juffrouw dit soms voorleest en het gaat over spannende dingen, over wat er vroeger is gebeurd".

Kinderen kunnen elkaar ook goed adviseren welke boeken ze leuk vinden om te lezen. Dit groepje leerlingen uit groep 8 (allemaal goede lezers) (filmpje Praten over boeken) vertelt hoe ze dat aanpakken: ze geven elkaar steeds advies over wat leuke boeken zijn. Biedt dus als leraar ruimte en tijd voor de kinderen om dit binnen schooltijd zelf te organiseren. Belangrijk daarbij wel is om te kijken hoe ook de minder vlotte lezers betrokken worden. Daarvoor kun je verschillende activiteiten organiseren: in kleine groepjes vertellen over een boek, speeddaten over boeken, boeken met korte briefjes van kinderen erin, gesprekken op de manier van Aidan Chambers.

​​Lang geleden (Adem groep 7-8)

​Praten over boeken​ (groepje groep 7-8)

Mehemet vertelt dat hij door zijn juf er achter is gekomen dat het soms goed is om bij een saai boek niet op te geven, maar door te lezen. Hij mocht van zijn juf het boek dat hij aan het lezen was niet na een paar bladzijden terugbrengen en merkte toen dat het toch heel spannend was (filmpje Geef niet op) Dit fragment laat zien dat het soms belangrijk is om kinderen te stimuleren om door te zetten bij een boek.

​Geef niet op (Mehemet in groep 7-8)

De gesprekken met Tiemko over wat hij doet tijdens de momenten dat hij stil voor zichzelf moet lezen in de klas laten goed de meerwaarde zien van leesgesprekken over activiteiten in de klas. Terwijl je als leraar denkt dat Tiemko goed aan het lezen is, zit hij weliswaar over zijn boek gebogen, maar is hij woordjes aan het tellen (filmpje Dan tel ik het). Een jaar later is Tiemko nog niet erg enthousiast over het lezen kijken. "Het liefste wil ik de hele dag door tv kijken, tv kijken, tv kijken" (filmpje Liever tv kijken). Het is dus heel moeilijk om voor Tiemko een stimulerende immateriële leesomgeving te maken: alleen voorlezen lijkt hem aan te spreken. Dat kan een aanknopingspunt zijn om bijvoorbeeld samen op zoek te gaan naar goede digitale (luister)boeken. Het samen speuren naar iets wat hij interessant vindt kan ook veel informatie en aanknopingspunten opleveren. ​

​Dan tel ik het (Tiemko in groep 4)

​Liever tv kijken (Tiemko in groep 5)