Formatief evalueren
Formatieve evaluatie is simpel gezegd het geven van feedback aan leerlingen met het doel het leren te ondersteunen. Onder formatieve evaluatie worden alle activiteiten verstaan waarbij leeractiviteiten van leerlingen in kaart gebracht worden, geïnterpreteerd worden door leerkrachten, leerlingen en hun klasgenoten, en gebruikt worden om betere beslissingen te maken over de vervolgstappen.
De vervolgstappen kunnen op deze manier beter gefundeerd worden dan wanneer deze gegevens niet waren verzameld. De kern van formatieve evaluatie ligt in de volgorde van twee kernactiviteiten: (1) het opmerken van een verschil tussen het gewenste doel en de huidige stand van kennis en/of begrip en/of vaardigheid, (2) de actie die daarop ondernomen wordt.
Het inzetten van formatieve evaluatie bij het leesonderwijs blijkt effectief te zijn. Op deze manier kan bewijs worden verzameld om leerlingprestaties te verzamelen of te interpreteren. Vervolgstappen kunnen worden afgesproken die leiden tot betere leermotivatie of leerprestaties. Je kunt ervoor kiezen de leesgesprekken gestructureerd te laten verlopen en daarbij criteriumgerichte feedback te geven of de leesgesprekken ongestructureerd te laten verlopen waarbij leerlingen meer vrijheid hebben om zelf initiatief te nemen.
Onderzoek naar de effecten van formatieve evaluatie training op leesonderwijs:
- De onderzoeken van Parr en Timperley (2010), Brookhart et al. (2010) en Witmer et al. (2014) laten zien dat leerkrachten die het leesproces van leerlingen monitoren en gerichte formatieve feedback inzetten, de leesprestaties van leerlingen vergroten. Dit is aangetoond voor groep 3 t/m 8.
- Het onderzoek van Frey en Fisher (2009) laat zien dat leerkrachten die samenwerken aan de implementatie van formatieve evaluatie op school de leerprestaties van leerlingen en hun eigen professionele ontwikkeling vergroten.