Leerlijnen

Wat zijn leerlijnen?

Leerlijnen beschrijven langs welke leerroute leerlingen bepaalde leerdoelen bereiken. SLO gebruikt voor een leerlijn de omschrijving:

een beredeneerde opeenvolging van doelen en inhouden om bepaalde einddoelen te bereiken

Ze kunnen vanuit verschillende invalshoeken vormgegeven worden.

• van weinig naar veel kennis, bijvoorbeeld eerst optellen en aftrekken en dan vermenigvuldigen en delen;
• van weinig naar veel vaardigheid, bijvoorbeeld eerst basisvaardigheid opdoen, dan problemen oplossen, vervolgens redeneren met kennis en ten slotte redeneren over kennis;
• van begripsvorming via procedure-ontwikkeling naar automatiseren of van procedure-ontwikkeling via automatiseren naar begripsvorming;
• van makkelijk naar moeilijk, bijvoorbeeld eerst rekenen met makkelijke getallen en daarna met moeilijke getallen;
• van informeel naar formeel handelen van leerlingen, bijvoorbeeld dat een leerling eerst bewerkingen doet op eigen inzicht en daarna moet doen met formele standaardprocedures;
• van concreet naar abstract, bijvoorbeeld dat leerlingen eerst denken in aantallen en hoeveelheden en daarna moeten denken in getallen die niks voorstellen.

Als je een leerlijn nader bestudeert, kun je vaak meerdere invalshoeken tegelijk herkennen.

Wat kun je als leraar met leerlijnen?

Beschrijvingen van leerlijnen zijn vooral nuttig als je wat minder afhankelijk wil zijn van je lesmethode. Je kunt ze gebruiken om de opzet van je methode te begrijpen en te beoordelen om daarmee stukken over te slaan of in een andere volgorde te behandelen. Sommige leraren draaien het om. Ze geven hun onderwijs vorm aan de hand van een of meer leerlijnen en gebruiken hun methode vooral als bron voor leerstof en vraagstukken. Een enkeling gebruikt helemaal geen methode meer en haalt zijn lesmateriaal overal vandaan. Bronnen daarvoor zijn onder andere Wikiwijs en VO Content. Op YouTube staan veel uitlegfilmpjes. Hoe je als school met leerlijnen onderwijs kunt maken is onder andere onderzocht in de Proeftuin linked data rekenen po. Een publicatie daarover staat hieronder bij geselecteerde documenten vermeld.

Leerlijnen rekenen & wiskunde

SLO heeft in de loop van de tijd verschillende beschrijvingen van leerlijnen gemaakt, soms specifiek voor rekenen & wiskunde, soms voor alle leergebieden. Op de website Leerplan in Beeld staan voor alle leergebieden de formele kerndoelen en eindtermen vermeld. Als je ze achter elkaar zet, vormen ze een bundel van leerlijnen. Bij de kerndoelen voor het primair onderwijs zijn tussendoelen geformuleerd waaruit je leerlijnen kan afleiden. In de publicatie die bij geselecteerde documenten staat, kun je daar meer over lezen. Bij de overgang van primair naar voortgezet onderwijs kun je gebruik maken van de leerdoelkaarten van het project 10-14-onderwijs. Van de vroegere website Digilijn hebben we op veler verzoek een interactief pdf-bestand (pdf, 9.2 MB) gemaakt.