Zoeken
bronnen

Actuele thema's in het taalonderwijs Nederlands po-vo

18 februari 2020

Momenteel spelen de volgende thema's:

Samenhang binnen het vak

  • Taaldomeinen in samenhang (voor het po)
    Uit onderzoek blijkt dat het effectief is om de verschillende taalvaardigheden en kennis over taal in samenhang te onderwijzen. Maar hoe doe je dat in de klas? Deze website helpt leraren op weg met voorbeelden, literatuur en praktische tips.
  • Geïntegreerd lees- en schrijfonderwijs (voor het vo)
    Dit is een website over samenhang binnen het vak Nederlands met een instrument, werkvormen, lesvoorbeelden als handreiking voor leraren die samenhangende lessen Nederlands, specifiek lezen en schrijven willen geven.
  • Gelderen, A. van & Schooten, E. van (2011). Taalonderwijs: een kwestie van ontkavelen. Openbare les in duplo. Rotterdam: Rotterdam University Press.
    Zowel in primair als voortgezet onderwijs wordt het onderwijs in taal versnipperd in verschillende vakgebieden en deelvakken. De auteurs houden een pleidooi om de opsplitsing in het onderwijs tegen te gaan op taalgebied.
  • Leeuw, B. van der, Meestringa, T. & Silfhout, G. Van (2016). Geïntegreerd lees- en schrijfonderwijs vo. Een ontwerpinstrument voor leerkrachten Nederlands. (pdf, 1.7 MB) Enschede: SLO.
    Om lees- en schrijflessen in samenhang aan te bieden, is vanuit een gezamenlijk startpunt gericht op tekstvaardigheid een instrument ontwikkeld waarin het onderwijsleercyclus van oriëntatie tot en met evaluatie is gebruikgemaakt.

Samenhang tussen taal en de andere vakken

  • Taal in andere vakken (voor het po)
    Hoe geef je taalontwikkelend les bij alle vakken. Hier vind je publicaties, lesvoorbeelden en materialen om in het basisonderwijs aan de slag te gaan met taalgericht vakonderwijs.
  • Taalgericht vakonderwijs (voor het vo)
    Het platform taalgericht vakonderwijs werkt aan taalontwikkelend lesgeven bij alle vakken. Hier vind je publicaties, lesvoorbeelden, handboeken en materialen om zowel in vo als vervolgonderwijs aan de slag te gaan met taalgericht vakonderwijs.
  • SLO (2016). Werken aan vaktaal. Special Taalgerichtvakonderwijs (pdf, 1.2 MB). Van 12 tot 18.
    Taalgericht vakonderwijs zoekt naar mogelijkheden om leren, denken en taal aandacht te geven in de vaklessen. In deze special lees je welke kennis over taal daarvoor nodig is, inclusief praktijkvoorbeelden uit het voortgezet en beroepsonderwijs en handvatten om met elkaar als taal- en vakdocenten aan de slag te gaan met taalgerichte vaklessen.
  • ECML (2015). Language skills for successful subject learning. CEFR-linked descriptors for mathematics and history/civics. Strasbourg: Counsel of Europe Publishing.
    In deze publicatie worden voor de andere vakken talige beheersingsdoelen geformuleerd op A2, B1 en B2, zowel voor luisteren, spreken, schrijven als lezen.

Taalachterstanden en laaggeletterdheid

  • Passende perspectieven po, praktijkonderwijs en vmbo taal
    Passende perspectieven ondersteunt scholen in primair en voortgezet onderwijs bij het vormgeven van onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften voor taal en rekenen. Met de juiste inhoudelijke keuzes en hulpmiddelen zorg je dat leerlingen hun capaciteiten beter kunnen benutten. Door het gebruik van leerroutes met relevante doelen ligt de focus op wat leerlingen wél kunnen en is meer maatwerk mogelijk.
  • Vanbuel, M., Boderé, A., & Van den Branden, K. (2017). Helpen talenbeleid en taalscreening taalgrenzen verleggen? Een reviewstudie naar effectieve taalstimuleringsmaatregelen. Gent: Steunpunt Onderwijsonderzoek.
    Recent is in Vlaanderen een reviewstudie gedaan naar de wijze waarop de taalvaardigheid Nederlands van leerlingen optimaal bevorderd kan worden en wat de effecten van deze maatregelen zijn op de ontwikkeling van taalvaardigheid van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.

Meertaligheid

Doorlopende leerlijn

  • Biemond, H. & Zandt, R. van het (2016). Tussendoelen gevorderde geletterdheid. Leerlijnen voor groep 4 tot en met 8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
    In de groepen 1 tot en met 3 is de basis gelegd voor het functionele lees- en schrijfonderwijs. Vanaf groep 4 ontwikkelen kinderen gevorderde geletterdheid: ze leren steeds beter technisch en begrijpend lezen, gaan samenhang ontdekken in teksten en leren lees- en schrijfstrategieën gebruiken. Leerkrachten in groep 4-8 bouwen met hun taalonderwijs verder op de lijnen die in groep 1-3 zijn uitgezet.
  • Blauw, A. de, Boland, T., Vernooy, K. & Zandt, R. van het (2013). Tussendoelen beginnende geletterdheid. Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
    Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Leraren in deze groepen kunnen met dit boek de basis van leerlijnen taal vormgeven die doorlopen tot en met groep 8. Daarmee zijn ze de basis voor de referentieniveaus taal.
  • Bonset, H. (2010a). Nederlands in het voortgezet en hoger onderwijs: Hoe sluit dat aan?
    Deel 1 in Levende Talen Magazine, 97(3), 16-20 en deel 2 in Levende Talen Magazine, 97(4), 4-8.
    Er blijkt een discrepantie te bestaan tussen de inschatting van eerstejaars studenten van hun taalvaardigheid en de inschatting die hun universitaire opleiders maken, met name bij schrijfvaardigheid. In deze artikelen is nagegaan waar dit aan kan liggen en wat eraan te doen is.
  • Bonset, H. en H. de Vries (2009). Talige startcompetenties hoger onderwijs. Enschede: SLO.
    In de beschrijving van de talige startcompetenties HBO gaat het om de rol van taal bij het studeren. Vijf vaardigheden zijn beschreven: 'lezen', 'schrijven', 'luisteren', 'spreken' en 'gesprekken voeren'. Naast het vaardig zijn in taal, is het ook van cruciaal belang dat een student over een juiste attitude beschikt en dat hij strategieën kan hanteren om eventuele tekortkomingen in zijn taalgebruik te compenseren en om zijn taalvaardigheid verder te ontwikkelen.
  • Levende Talen (2009). Taalonderwijs in het mbo: Ontwikkelingen, problemen en oplossingen. Amsterdam: VLLT.
    In deze special wordt inzicht geboden in de huidige stand van zaken van taal in het mbo-onderwijs, met voorbeelden, uitwerkingen, uitdagingen en handreikingen.
  • Werkgroep Vakinhoudelijke aansluiting vo-hbo Nederlands/communicatie (2016). Vo-hbo: dat is andere taal! Naar een doorlopende leerlijn taalvaardigheid Nederlands in de regio Rotterdam. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam
  • Werkgroep Vakinhoudelijke aansluiting vo-hbo Nederlands/communicatie (2017). Aandacht voor vaardigheden in het voortgezet onderwijs. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam.
    Om de overgang te verbeteren door kennis te ontsluiten over Nederlands/communicatie in de bovenbouw van het vo enerzijds en de propedeuse van het hbo anderzijds heeft de werkgroep dit boek geschreven. De tweede publicatie gaat in op de comptenties die leerlingen moeten hebben om succesvol in het hbo hun onderwijs te kunnen volgen. Communicatie in het Nederlands is daarbij essentieel. Wat leerlingen moeten kennen/kunnen wordt daarbij inzichtelijk gemaakt.

Evidence based taalonderwijs

  • Padmos, T., Van Gorp, K. & Van den Branden, K. (2013). Beter leren lezen en schrijven. Brussel: Ministerie van Onderwijs en Vorming.
    Wie het lees- en schrijfonderwijs effectiever wilt maken, moet weten wat echt het verschil maakt. Het Departement Onderwijs gaf aan de KU Leuven de opdracht om een studie uit te voeren naar de werkzame ingrediënten voor goed lees- en schrijfonderwijs. Deze publicatie is een publieksversie van het onderwijsrapport.
  • Vanbuel, M., Boderé, A., & Van den Branden, K. (2017). Helpen talenbeleid en taalscreening taalgrenzen verleggen? Een reviewstudie naar effectieve taalstimuleringsmaatregelen. Gent: Steunpunt Onderwijsonderzoek.
    Deze recente reviewstudie uit Vlaanderen beschrijft de laatste stand van zaken als het gaat over de wijze waarop de taalvaardigheid Nederlands van leerlingen optimaal bevorderd kan worden en wat de effecten van deze maatregelen zijn op de ontwikkeling van taalvaardigheid van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.