Zoeken - zoekresultaten
verfijn de resultaten
Nadat de conceptexamenprogramma’s gevalideerd en in praktijk beproefd zijn, worden handreikingen opgeleverd die scholen gebruiken bij het ontwikkelen van schoolexamens. Scholen zijn zelf verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de schoolexamens. Als het vak ook een centraal examen kent, worden daarnaast voorschrijvende syllabi opgeleverd die de doelen specificeren die zijn toegeschreven aan het centraal examen. Deze syllabi dienen als basis voor de uitwerking van de centrale examens. Ook helpt het leraren hun leerlingen goed voor te bereiden op de examens.
Door een rijk taalaanbod aan te bieden, ontwikkelen leerlingen een sterke taalbasis. Een rijk taalaanbod bestaat uit verschillende soorten fictionele, literaire en zakelijke teksten met een uitdagende inhoud en een goede taalkwaliteit. Teksten waar je met leerlingen in kunt duiken. Bied teksten aan rondom een thema die oplopen in complexiteit waaraan je langere tijd werkt met de leerlingen. Verdiep je samen met de leerlingen in persoonsvormende, wereldoriënterende en mondiale thema’s. Leerlingen leren vanuit diverse kanten de onderwerpen te benaderen, hierover in gesprek te gaan en hun eigen meningen en standpunten mondeling en schriftelijk te uiten en te bevragen.
Hieronder vind je concrete handreikingen over rijk taalaanbod.
po
Rijke Teksten | Taalunie
Op deze website vind je informatie over wat rijke teksten zijn, hoe je ze herkent en waarom het zo belangrijk is ermee te werken. Daarnaast vind je hier ook voorbeelden van rijke teksten voor leerlingen van 6 tot 18 jaar om jouw taal- en zaakvaklessen mee te verrijken.
Rijke teksten motiveren het lezen: Nieuwe inzichten leesonderwijs landen in de klas
Een artikel over het belang van rijke teksten voor je leesonderwijs. Ook lees je over andere aspecten die belangrijk zijn om de leesvaardigheid van je leerlingen te versterken, zoals een doorlopende leerlijn van po naar vo.
Rijke leesstof stimuleert: andere teksten maken je leesonderwijs betekenisvol
Teksten in schoolboeken zijn vaak best arm: weinig variatie in woorden, slechte verbanden tussen zinnen, compact en vol school- en vaktaal. Vaak zijn die tekstjes precies afgestemd op de vragen die altijd bij zo’n tekst moeten worden beantwoord. In dit artikel beschrijven Dolf Janson en Joanneke Prenger waarom je beter zelf teksten kunt selecteren en waar je die kunt vinden.
Lezen in het PO
Met rijke thema’s, boeken en teksten kun je je leesonderwijs een impuls geven. Door de inhoud van teksten centraal te zetten zorg je voor een motiverende aanpak en werk je bovendien aan kennisopbouw. De website is ontwikkeld door Stichting Lezen in samenwerking met SLO en de Taalunie.
vo
Homepage | Lezen in het vmbo
Op deze website vind je praktische aan-de-slag-informatie gekoppeld aan recent lees- en taalonderzoek gericht op het vmbo.
Lees- en schrijfmotivatie zetten een positieve spiraal in gang: een leerling die graag leest en schrijft, doet dat meer en beter. Om de lees- en schrijfmotivatie van leerlingen te ontwikkelen, is het belangrijk dat leerlingen een positief beeld hebben van zichzelf als lezer en schrijver. Ze krijgen gelegenheid dat positieve zelfbeeld te ontwikkelen, wanneer zij het idee hebben dat ze de lees- en schrijftaken aankunnen en wanneer ze moeilijke opdrachten met geschreven taal ervaren als een uitdaging. Van daaruit ontwikkelen leerlingen een intrinsieke motivatie om te lezen en schrijven (Verhoeven & Snow, 2001).
Hieronder vind je concrete handreikingen over het bevorderen van lees- en schrijfmotivatie.
Leesmotivatie onder de loep
Wat is leesmotivatie? Wat kenmerkt de ongemotiveerde lezer? En hoe kan de leesmotivatie van kinderen worden vergroot? In deze publicatie van Roel van Steensel wordt aan de hand van wetenschappelijk onderzoek antwoord gegeven op deze vragen.
Effecten van leesmotivatie-interventies
Deze overzichtsstudie van Roel van Steensel e.a. geeft een beschrijving van leesmotivatie-interventies die in de loop van de jaren door onderzoekers zijn ontwikkeld. Je leest wat de effecten van zulke interventies zijn op leesmotivatie en leesvaardigheid.
po
Leesmotivatie bevorderen in het primair onderwijs
Hier vind je een overzicht van wat we weten uit onderzoek over het bevorderen van leesmotivatie in het primair onderwijs.
Werken aan leesmotivatie - Lezen in het primair onderwijs
Een van de bouwstenen voor effectief leesonderwijs is werken aan leesmotivatie. Op de website Lezeninhetpo.nl vind je informatie over wat we weten over leesmotivatie en hoe je er concreet mee aan de slag kunt gaan in de klas.
vo
Opdracht schrijfmotivatie uit leernetwerk
Wil je je leerlingen motiveren voor schrijfvaardigheid? Geef ze een stem in het schrijfonderwijs. Welke teksten willen zij graag leren schrijven? Waar willen zij zich in ontwikkelen? De instructie (docx, 82 kB) voor het leerlingprofiel geeft je handvatten om met je leerlingen te praten over hun wensen en leerdoelen.
Kennisclip leesmotivatie
Hoe kun je de leesmotivatie van leerlingen bevorderen? In deze clip gaat het om effectieve aspecten van leesonderwijs om leerlingen meer gemotiveerd te krijgen.
Kennis van ons taalsysteem
Je kunt taal op verschillende niveaus beschouwen. Die niveaus samen vormen ons taalsysteem. We kunnen de nadruk leggen op de klank (fonologie), op de betekenis (semantiek), op de woordvorming (morfologie), op het zinsverband (syntaxis), op het gebruik (pragmatiek) en op de spelling (orthografie). Bij taalbeschouwing bestuderen we dit taalsysteem. Kennis van ons taalsysteem is nodig om taalvaardig te worden in lezen, schrijven en mondelinge taal.
Taal als doel
In het dagelijks leven is taal meestal een middel. Om te communiceren, om uitdrukking te geven aan je gevoelens en om grip te krijgen op de wereld om ons heen. In het onderwijs is het belangrijk om een onderdeel van taal ook als doel op zich te beschouwen, bijvoorbeeld het spellingsysteem. Het is namelijk belangrijk dat leerlingen leren hoe het spellingsysteem in elkaar zit. Zo leg je in je spellingonderwijs de regels uit van de werkwoordspelling, omdat het begrip daarvan niet vanzelf komt. Daar stopt het echter niet. Het is belangrijk dat leerlingen de transfer kunnen maken en letten op hun spelling in betekenisvolle situaties. Bijvoorbeeld door een tekst die ze geschreven hebben in de reviseerfase te controleren op spel- en formuleerfouten. Taal is dan weer het middel geworden, waarbij leerlingen kennis en vaardigheden inzetten die ze in spellinglessen leren. Op die manier werk je aan de spellingattitude van je leerlingen en laat je hun zien dat spelling geen doel op zichzelf is.
Metaconceptueel grammaticaonderwijs: wat betekent dat voor les en toets?
Grammaticaonderwijs is vaak hoofdzakelijk gericht op grammaticale termen, ezelsbruggetjes en controlevragen. Uit onderzoek blijkt dat een didactiek die juist achterliggende grammaticale metaconcepten centraal stelt tot veel meer grammaticaal inzicht voor leerlingen leidt. In dit artikel uit wordt aan de hand van een voorbeeld besproken hoe metaconceptueel grammaticaonderwijs eruitziet en wat dat betekent voor het toetsen van grammatica.
Hieronder vind je concrete handreikingen over de verbinding tussen taalbeschouwing en taalverzorging en lezen, schrijven en mondelinge taalvaardigheid
po
Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis
Wil je in je schrijflessen aandacht besteden aan taalbeschouwing? In de lessen peer response krijgen leerlingen instructie in het schrijven van verschillende soorten teksten. Daarbij leren ze over het gebruik van taalmiddelen om de doelen van een tekst te behalen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van opsommingswoorden, tijd- en plaatswoorden in beschrijvende en betogende teksten.
vo
Zeven tips voor spellingonderwijs in het vo
Het lijkt of steeds meer leerlingen moeite hebben met spellen en het formuleren van goede zinnen. Hoe kun je daar als docent Nederlands iets aan doen? Naast zeven tips vind je op deze pagina ook informatie en voorbeelden om het spellen en formuleren van leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs te verbeteren.
po/vo
Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing
Deze leerlijn bestaat uit een set geordende begrippen waarmee we kennis over taal uitdrukken. Hiermee kun je met je leerlingen praten over taal en taalgebruik. Met deze begrippenlijst kunnen we het domein taalbeschouwing beter afstemmen op de lees-, schrijf- en mondelinge taalvaardigheid. Meer informatie vind je op de themapagina Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing.
Taalvaardigheden versterken elkaar. De ontwikkeling van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid is namelijk nauw met elkaar verweven. Mondelinge taalvaardigheid vormt de basis voor schriftelijke taalvaardigheid. De lees- en schrijfvaardigheid van leerlingen vergroot je dus door ook een koppeling te maken met mondelinge taalvaardigheid.
Ook lees- en schrijfvaardigheid versterken elkaar. Zo vergroot schrijven de leesvaardigheid van leerlingen, bijvoorbeeld door te schrijven over de teksten die je leest. Andersom vergroot lezen de schrijfvaardigheid, bijvoorbeeld door leerlingen een instructieve tekst te laten bestuderen en ze vervolgens zelf een instructie te laten schrijven.
Hieronder vind je concrete handreikingen voor samenhang tussen lezen, schrijven en mondelinge taalvaardigheid
po
Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis
In deze leerlijn schrijven voor de basisschool komen ook de taaldomeinen lezen en mondelinge taal aan bod. Met deze concreet uitgewerkte lessenseries voor de midden- en bovenbouw (groep 4-8) werken je leerlingen dus niet alleen aan hun schrijfvaardigheid, maar ook aan hun lees- en mondelinge taalvaardigheid.
Meer informatie over hoe je taaldomeinen expliciet met elkaar kunt verbinden in het basisonderwijs vind je hier. Taaldomeinen in samenhang
vo
Wil je weten hoe je je schrijfonderwijs betekenisvoller en uitdagender kunt maken voor je leerlingen? Zoek je voorbeelden van geïntegreerde lees- en schrijfopdrachten? Bekijk dan deze special schrijfonderwijs en toetsing bij Engels en Nederlands voor informatie, praktische handvatten en inspirerende praktijkvoorbeelden.
Een mooi voorbeeld (pdf, 356 kB) van een geïntegreerde lees- en schrijfopdracht voor de bovenbouw vmbo. De leerlingen lezen en gebruiken bronnen voor een zakelijke e-mail. Op deze pagina vind je voor de onderbouw vo meer lesideeën en uitgewerkte voorbeelden.
Het is belangrijk om toetsing en leeractiviteiten goed af te stemmen op de leerdoelen.
In je onderwijs ga je uit van leerdoelen. Dat is je vertrekpunt. Je weet wat je leerlingen aan het einde van een schooljaar of periode moeten kennen en kunnen. Op basis daarvan bepaal je je leerdoelen. Vervolgens bedenk je op welke manier je gaat beoordelen of je leerlingen de leerdoelen hebben behaald. En je denkt na over hoe je zicht krijgt op het leerproces van je leerlingen. Tenslotte bepaal je welke activiteiten leerlingen helpen bij het bereiken van de leerdoelen. Dat noemen we constructieve afstemming.
Constructieve afstemming
Het verschil is tussen formatief evalueren
en summatief beoordelen
Hieronder vind je concrete handreikingen voor toetsing.
po
Formatief evalueren in het primair onderwijs
In deze publicatie lees je wat formatief evalueren inhoudt en hoe je het kunt toepassen in je onderwijs. Ook vind je er voorbeelden uit de praktijk.
Inspirerende voorbeelden van formatieve evaluatie
- Het schrijven (pdf, 629 kB) van een beschouwing bij een kunstwerk voor het project ‘Expositie in de School’ in groep 7.
- Aan de slag met vloeiend lezen (pdf, 531 kB) in groep 3.
Meer informatie vind je op de themapagina Formatief evalueren in het primair onderwijs.
vo
Formatief evalueren (special)
Een bewaarnummer (pdf, 6.7 MB) vol met kennis over en praktijken van formatief evalueren.
Inspirerende voorbeelden van formatieve evaluatie voor het vmbo
- Een overtuigende boekpitch (pdf, 181 kB) (spreken)
- Spannende verhalen (pdf, 203 kB) (lezen & schrijven)
- Een e-mail (pdf, 98 kB) voor de beroepenmarkt (schrijven)
e-mail - Zelf vragen (pdf, 108 kB) maken bij teksten (lezen)
Meer informatie vind je op de themapagina Formatief evalueren en het vmbo
Inspirerende voorbeelden van formatieve evaluatie voor havo/vwo
- Een overtuigende boekpitch (pdf, 181 kB) (spreken)
- Spannende verhalen (pdf, 203 kB) (lezen & schrijven)
- Zelf vragen (pdf, 108 kB) maken bij een verzameling teksten rondom een thema.
Meer informatie vind je op de themapagina Formatief evalueren en havo/vwo
Kennisclips over leesonderwijs
Op welke manier kun je grondig leesbegrip van leerlingen toetsen? Joyce Gubbbels van het Expertisecentrum Nederlands legt het uit in deze video. Aan de hand van de bijbehorende reflectievragen kun je met je sectie in gesprek over het toetsen van leesbegrip.
Meer weten over formatief evalueren?
- Bekijk de animatie waarin je in een notendop meer leert over formatief evalueren.
- Kijk op formatiefevalueren.slo.nl.
Hoe geef ik invulling aan burgerschap in de dagelijkse onderwijspraktijk? Welke methoden en andere materialen zijn er? Wie kan me daarbij helpen?
Oriëntatie op leren en werken wordt in het eindexamen voor alle leerwegen opgenomen in exameneenheid MVT/K/1.