Zoeken - zoekresultaten

Nadat de conceptexamenprogramma’s gevalideerd en in praktijk beproefd zijn, worden handreikingen opgeleverd die scholen gebruiken bij het ontwikkelen van schoolexamens. Scholen zijn zelf verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de schoolexamens. Als het vak ook een centraal examen kent, worden daarnaast voorschrijvende syllabi opgeleverd die de doelen specificeren die zijn toegeschreven aan het centraal examen. Deze syllabi dienen als basis voor de uitwerking van de centrale examens. Ook helpt het leraren hun leerlingen goed voor te bereiden op de examens.

Door een rijk taalaanbod aan te bieden, ontwikkelen leerlingen een sterke taalbasis. Een rijk taalaanbod bestaat uit verschillende soorten fictionele, literaire en zakelijke teksten met een uitdagende inhoud en een goede taalkwaliteit. Teksten waar je met leerlingen in kunt duiken. Bied teksten aan rondom een thema die oplopen in complexiteit waaraan je langere tijd werkt met de leerlingen. Verdiep je samen met de leerlingen in persoonsvormende, wereldoriënterende en mondiale thema’s. Leerlingen leren vanuit diverse kanten de onderwerpen te benaderen, hierover in gesprek te gaan en hun eigen meningen en standpunten mondeling en schriftelijk te uiten en te bevragen.

Hieronder vind je concrete handreikingen over rijk taalaanbod.

po

Rijke Teksten | Taalunie
Op deze website vind je informatie over wat rijke teksten zijn, hoe je ze herkent en waarom het zo belangrijk is ermee te werken. Daarnaast vind je hier ook voorbeelden van rijke teksten voor leerlingen van 6 tot 18 jaar om jouw taal- en zaakvaklessen mee te verrijken.

Rijke teksten motiveren het lezen: Nieuwe inzichten leesonderwijs landen in de klas
Een artikel over het belang van rijke teksten voor je leesonderwijs. Ook lees je over andere aspecten die belangrijk zijn om de leesvaardigheid van je leerlingen te versterken, zoals een doorlopende leerlijn van po naar vo.

Rijke leesstof stimuleert: andere teksten maken je leesonderwijs betekenisvol
Teksten in schoolboeken zijn vaak best arm: weinig variatie in woorden, slechte verbanden tussen zinnen, compact en vol school- en vaktaal. Vaak zijn die tekstjes precies afgestemd op de vragen die altijd bij zo’n tekst moeten worden beantwoord. In dit artikel beschrijven Dolf Janson en Joanneke Prenger waarom je beter zelf teksten kunt selecteren en waar je die kunt vinden.

Lezen in het PO
Met rijke thema’s, boeken en teksten kun je je leesonderwijs een impuls geven. Door de inhoud van teksten centraal te zetten zorg je voor een motiverende aanpak en werk je bovendien aan kennisopbouw. De website is ontwikkeld door Stichting Lezen in samenwerking met SLO en de Taalunie.

vo

Homepage | Lezen in het vmbo
Op deze website vind je praktische aan-de-slag-informatie gekoppeld aan recent lees- en taalonderzoek gericht op het vmbo.

Kennis van ons taalsysteem

Je kunt taal op verschillende niveaus beschouwen. Die niveaus samen vormen ons taalsysteem. We kunnen de nadruk leggen op de klank (fonologie), op de betekenis (semantiek), op de woordvorming (morfologie), op het zinsverband (syntaxis), op het gebruik (pragmatiek) en op de spelling (orthografie). Bij taalbeschouwing bestuderen we dit taalsysteem. Kennis van ons taalsysteem is nodig om taalvaardig te worden in lezen, schrijven en mondelinge taal.

Taal als doel

In het dagelijks leven is taal meestal een middel. Om te communiceren, om uitdrukking te geven aan je gevoelens en om grip te krijgen op de wereld om ons heen. In het onderwijs is het belangrijk om een onderdeel van taal ook als doel op zich te beschouwen, bijvoorbeeld het spellingsysteem. Het is namelijk belangrijk dat leerlingen leren hoe het spellingsysteem in elkaar zit. Zo leg je in je spellingonderwijs de regels uit van de werkwoordspelling, omdat het begrip daarvan niet vanzelf komt. Daar stopt het echter niet. Het is belangrijk dat leerlingen de transfer kunnen maken en letten op hun spelling in betekenisvolle situaties. Bijvoorbeeld door een tekst die ze geschreven hebben in de reviseerfase te controleren op spel- en formuleerfouten. Taal is dan weer het middel geworden, waarbij leerlingen kennis en vaardigheden inzetten die ze in spellinglessen leren. Op die manier werk je aan de spellingattitude van je leerlingen en laat je hun zien dat spelling geen doel op zichzelf is.

Metaconceptueel grammaticaonderwijs: wat betekent dat voor les en toets?
Grammaticaonderwijs is vaak hoofdzakelijk gericht op grammaticale termen, ezelsbruggetjes en controlevragen. Uit onderzoek blijkt dat een didactiek die juist achterliggende grammaticale metaconcepten centraal stelt tot veel meer grammaticaal inzicht voor leerlingen leidt. In dit artikel uit wordt aan de hand van een voorbeeld besproken hoe metaconceptueel grammaticaonderwijs eruitziet en wat dat betekent voor het toetsen van grammatica.

Hieronder vind je concrete handreikingen over de  verbinding tussen taalbeschouwing en taalverzorging en lezen, schrijven en mondelinge taalvaardigheid

po

Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis
Wil je in je schrijflessen aandacht besteden aan taalbeschouwing? In de lessen peer response krijgen leerlingen instructie in het schrijven van verschillende soorten teksten. Daarbij leren ze over het gebruik van taalmiddelen om de doelen van een tekst te behalen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van opsommingswoorden, tijd- en plaatswoorden in beschrijvende en betogende teksten.

vo

Zeven tips voor spellingonderwijs in het vo
Het lijkt of steeds meer leerlingen moeite hebben met spellen en het formuleren van goede zinnen. Hoe kun je daar als docent Nederlands iets aan doen? Naast zeven tips vind je op deze pagina ook informatie en voorbeelden om het spellen en formuleren van leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs te verbeteren.

po/vo

Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing
Deze leerlijn bestaat uit een set geordende begrippen waarmee we kennis over taal uitdrukken. Hiermee kun je met je leerlingen praten over taal en taalgebruik. Met deze begrippenlijst kunnen we het domein taalbeschouwing beter afstemmen op de lees-, schrijf- en mondelinge taalvaardigheid. Meer informatie vind je op de themapagina Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing.

Taalvaardigheden versterken elkaar. De ontwikkeling van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid is namelijk nauw met elkaar verweven. Mondelinge taalvaardigheid vormt de basis voor schriftelijke taalvaardigheid. De lees- en schrijfvaardigheid van leerlingen vergroot je dus door ook een koppeling te maken met mondelinge taalvaardigheid.

Ook lees- en schrijfvaardigheid versterken elkaar. Zo vergroot schrijven de leesvaardigheid van leerlingen, bijvoorbeeld door te schrijven over de teksten die je leest. Andersom vergroot lezen de schrijfvaardigheid, bijvoorbeeld door leerlingen een instructieve tekst te laten bestuderen en ze vervolgens zelf een instructie te laten schrijven.

Hieronder vind je concrete handreikingen voor samenhang tussen lezen, schrijven en mondelinge taalvaardigheid

po

Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis 
In deze leerlijn schrijven voor de basisschool komen ook de taaldomeinen lezen en mondelinge taal aan bod. Met deze concreet uitgewerkte lessenseries voor de midden- en bovenbouw (groep 4-8) werken je leerlingen dus niet alleen aan hun schrijfvaardigheid, maar ook aan hun lees- en mondelinge taalvaardigheid.

Meer informatie over hoe je taaldomeinen expliciet met elkaar kunt verbinden in het basisonderwijs vind je hier. Taaldomeinen in samenhang

vo

Wil je weten hoe je je schrijfonderwijs betekenisvoller en uitdagender kunt maken voor je leerlingen? Zoek je voorbeelden van geïntegreerde lees- en schrijfopdrachten? Bekijk dan deze special schrijfonderwijs en toetsing bij Engels en Nederlands voor informatie, praktische handvatten en inspirerende praktijkvoorbeelden.

Een mooi voorbeeld (pdf, 356 kB) van een geïntegreerde lees- en schrijfopdracht voor de bovenbouw vmbo. De leerlingen lezen en gebruiken bronnen voor een zakelijke e-mail. Op deze pagina vind je voor de onderbouw vo meer lesideeën en uitgewerkte voorbeelden.