Zoeken - zoekresultaten

Door een rijk taalaanbod aan te bieden, ontwikkelen leerlingen een sterke taalbasis. Een rijk taalaanbod bestaat uit verschillende soorten fictionele, literaire en zakelijke teksten met een uitdagende inhoud en een goede taalkwaliteit. Teksten waar je met leerlingen in kunt duiken. Bied teksten aan rondom een thema die oplopen in complexiteit waaraan je langere tijd werkt met de leerlingen. Verdiep je samen met de leerlingen in persoonsvormende, wereldoriënterende en mondiale thema’s. Leerlingen leren vanuit diverse kanten de onderwerpen te benaderen, hierover in gesprek te gaan en hun eigen meningen en standpunten mondeling en schriftelijk te uiten en te bevragen.

Hieronder vind je concrete handreikingen over rijk taalaanbod.

po

Rijke Teksten | Taalunie
Op deze website vind je informatie over wat rijke teksten zijn, hoe je ze herkent en waarom het zo belangrijk is ermee te werken. Daarnaast vind je hier ook voorbeelden van rijke teksten voor leerlingen van 6 tot 18 jaar om jouw taal- en zaakvaklessen mee te verrijken.

Rijke teksten motiveren het lezen: Nieuwe inzichten leesonderwijs landen in de klas
Een artikel over het belang van rijke teksten voor je leesonderwijs. Ook lees je over andere aspecten die belangrijk zijn om de leesvaardigheid van je leerlingen te versterken, zoals een doorlopende leerlijn van po naar vo.

Rijke leesstof stimuleert: andere teksten maken je leesonderwijs betekenisvol
Teksten in schoolboeken zijn vaak best arm: weinig variatie in woorden, slechte verbanden tussen zinnen, compact en vol school- en vaktaal. Vaak zijn die tekstjes precies afgestemd op de vragen die altijd bij zo’n tekst moeten worden beantwoord. In dit artikel beschrijven Dolf Janson en Joanneke Prenger waarom je beter zelf teksten kunt selecteren en waar je die kunt vinden.

Lezen in het PO
Met rijke thema’s, boeken en teksten kun je je leesonderwijs een impuls geven. Door de inhoud van teksten centraal te zetten zorg je voor een motiverende aanpak en werk je bovendien aan kennisopbouw. De website is ontwikkeld door Stichting Lezen in samenwerking met SLO en de Taalunie.

vo

Homepage | Lezen in het vmbo
Op deze website vind je praktische aan-de-slag-informatie gekoppeld aan recent lees- en taalonderzoek gericht op het vmbo.

Taal is een essentieel leermiddel bij andere vakken. Leerlingen leren immers denken en redeneren door middel van taal. Andersom bieden andere vakken een rijke context voor taalontwikkeling. Leerlingen doen kennis op over vakinhouden door erover te lezen, te praten, te denken en te schrijven. Volop kansen dus om tijdens andere vakken ook gericht te werken aan leesvaardigheid, schrijfvaardigheid en mondelinge taalvaardigheid. Maar hoe geef je (meertalige) taalsteun aan leerlingen in je eigen vak zodat leerlingen de benodigde school- en vaktaal ontwikkelen? En hoe kun je de rijke context van andere leergebieden en vakken inzetten voor taal-Nederlands? Op deze pagina vind je concrete handvatten.

po

Webinar Samenhang taal en wereldoriëntatie
Anne-Christien Tammes en Femke Ruiter vertellen je in dit webinar over de samenhang tussen zaakvakonderwijs en taal.  Aan de hand van praktijkvoorbeelden leggen zij uit hoe je die samenhang kunt aanbrengen.

Stappenplan: Kansen voor samenhang
Het stappenplan helpt je doelen uit verschillende leergebieden te combineren:

• Wereldoriëntatie & taal/rekenen-wiskunde (pdf, 495 kB)
• Kunstzinnige oriëntatie & taal/rekenen-wiskunde (pdf, 561 kB)

Hieronder vind je twee voorbeeldlessen waarin taal en wereldoriëntatie in samenhang worden aangeboden.

Bacteriën & virussen (groep 7-8)
In deze lessenserie leren leerlingen over virussen en bacteriën. Ze krijgen schrijfinstructie en schrijven op basis van voorbeelden een column over het coronavirus.

• ingevuld stappenplan (pdf, 613 kB)
• lesbeschrijving (pdf, 142 kB)
• de les van Kidsweek in de Klas - Wereld & Taal

Anne Frank (groep 7-8)
In deze lessenserie leren leerlingen over Anne Frank en de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van een stelling schrijven de leerlingen vervolgens een betoog. Vooraf bespreken ze voorbeelden, waardoor het doel en de opbouw van een betoog duidelijk worden. Een checklist met succescriteria helpt ze vervolgens tijdens het schrijven en na afloop bij de evaluatie.

• ingevuld stappenplan (pdf, 611 kB)
• checklist betoog (pdf, 144 kB)
• de les van Kidsweek in de Klas - Wereld & Taal

Artikel Taaldenkgesprekken en wereldoriëntatie
Taaldenkgesprekken zijn bij uitstek geschikt om in te zetten bij de zaakvakken. Tijdens deze gesprekken bouwen leerlingen met elkaar en de leerkracht nieuwe kennis op en ontwikkelen zo hun taalvaardigheid én hun denkvaardigheid. In dit artikel lees je hoe je taaldenkgesprekken organiseert in je klas.

Taalgericht lesgeven in de zaakvakken
Hoe kun je in andere vakken ook oog hebben voor de taalontwikkeling van je leerlingen? Dat kan door ze te activeren, uit te nodigen tot interactie, en ze taalsteun en context te bieden. Op deze pagina vind je artikelen en een video over taalgericht vakonderwijs.

vo

Handreiking en lessenseries Primaire bronnen bij geschiedenis
Aandacht voor taal in het geschiedenisonderwijs helpt leerlingen bij het omgaan met primaire bronnen en historisch redeneren. Hoe je dat kunt doen, lees je in de Handreiking Primaire bronnen bij geschiedenis. De handreiking baseert zich op de principes van taalgericht vakonderwijs en biedt handvatten om leerlingen te ondersteunen bij het lezen van en het schrijven en in gesprek gaan over primaire bronnen. De drie bijbehorende lessenseries zijn voorbeeldmatig en kant-en-klaar te gebruiken.

• Handreiking Primaire bronnen bij geschiedenis
• Lessenserie De Berlijnse Muur
• Lessenserie Persvrijheid in oorlogstijd
• Lessenserie De Holocaust

Lesvoorbeelden en materialen
Wil je met je collega’s aan de slag met de taalvaardigheden in andere vakken? Op deze pagina vind je praktische lessuggesties en een handreiking om te werken aan vaktaal. Ook vind je er een kijkwijzer om te observeren en te analyseren hoe je aandacht besteedt aan taal binnen je vak.

Mondelinge taalvaardigheid en schrijven hebben op veel scholen minder prioriteit: er wordt relatief weinig expliciete aandacht aan deze vaardigheden besteed. Het accent ligt op lezen en taalverzorging, de goed toetsbare onderdelen. Alle taalvaardigheden zijn echter essentieel voor de taalontwikkeling en de ontwikkeling van de identiteit van leerlingen.

De taalvaardigheden versterken elkaar. Zo vergroot schrijven de leesvaardigheid van leerlingen en andersom, bijvoorbeeld door te schrijven over de teksten die je leest. En door met leerlingen in gesprek te gaan over teksten werk je aan mondelinge taalvaardigheid en vergroot je de leesvaardigheid. Dit geldt voor taal-Nederlands, maar ook zeker voor de andere leergebieden of vakken. Juist in een context waarin leerlingen vakkennis verwerven en opbouwen, ontwikkelen leerlingen hun mondelinge en schriftelijke vaardigheden.

Een taalbeleidsplan is nodig om goed taalonderwijs te ontwikkelen, waarbij alle taalvaardigheden goed tot hun recht komen. Hieronder vind je enkele bronnen die je daarbij kunnen helpen.

Stappenplan versterken basisvaardigheden taal-Nederlands
Dit stappenplan (pdf, 924 kB) helpt scholen de taalvaardigheden van leerlingen te versterken. Je analyseert met elkaar het huidige taalonderwijs, stelt een plan van aanpak op en je gaat aan de slag met de uitvoering.

Stappenplan Taalbeleid
In deze handreiking lees je hoe je als school in tien stappen een taalbeleidsplan kunt opstellen en uitvoeren.

po

Schrijfonderwijs op peil
Deze praktische handreiking voor schrijfvaardigheidsonderwijs is bedoeld voor leerkrachten van de midden- en bovenbouw van het (speciaal) basisonderwijs. De handreiking wil een impuls geven aan de inbedding van het schrijfonderwijs in het taalbeleid van de school.

Reflectiewijzer Schrijfonderwijs
Deze reflectiewijzer, in de vorm van een waaier, is voor alle scholen voor (speciaal) basisonderwijs in Nederland. Het instrument helpt schoolteams om in gesprek te gaan over het schrijfonderwijs op school.

Reflectiewijzer Mondelinge taalvaardigheid
Dit instrument helpt schoolteams om in gesprek te gaan over het mondelinge taalonderwijs op school. Aspecten die aan bod komen zijn onder andere: leerstofaanbod, didactische competenties van leraren en zicht op ontwikkeling.

vo

Handreiking voor het opstellen en uitvoeren van een taal- en leesbeleidsplan | Lezen in het vmbo
In deze handreiking lees je hoe je als school een taal- en leesbeleidsplan kunt opstellen en uitvoeren.

Mondelinge taalvaardigheid: van ondergeschoven kindje naar motiverend onderdeel van het curriculum
Presenteren, debatteren, meningen uitwisselen in gesprekken: stuk voor stuk zijn het belangrijke vaardigheden om mee te kunnen komen in het onderwijs en in de samenleving. In dit artikel lees je hoe docenten van het Calvijn College in Goes inzetten op een stevige doorlopende leerlijn mondelinge taalvaardigheid in het voortgezet onderwijs.

Handboek Taalgericht vakonderwijs
Een handboek vol didactische tips voor docenten en anderen in het voortgezet onderwijs die zich bezighouden met taalbeleid.