Zoeken

In het vmbo werken de scholen vanaf 2007 met de herziene examenprogramma’s. Vergeleken met de examenprogramma's uit de jaren negentig zijn in de herziene examenprogramma's de inhouden in algemenere bewoordingen beschreven. Anders gezegd: de inhouden zijn niet meer gedetailleerd voorgeschreven en de school heeft zo meer ruimte gekregen voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes. De school kan eigen invullingen geven aan de eindtermen, kan eigen onderwerpen toevoegen aan het programma en kan de eigen inhouden en onderwerpen toetsen in het schoolexamen. Deze notitie biedt de vmbo-school een handreiking voor de borging van de kwaliteit van hetschoolexamen in de vorm van een checklist. Deze checklist heeft betrekking op alle elementen van het schoolexamen die in het programma van toetsing en afsluiting verantwoord moeten worden.

Vmbo scholen vinden het belangrijk dat zij de inhoud en de kwaliteit van het schoolexamen goed op orde hebben en houden. Daarmee brengen de scholen tot uitdrukking dat zij grote betekenis toekennen aan de betrouwbaarheid van en het vertrouwen in hun schoolexamens. Zes scholen laten in deze publicatie zien hoe zij vanuit verschillende invalshoeken en met verschillende accenten werken aan de verbetering van hun schoolexamens. Daarna wordt ingegaan op de zes stappen van de toetscyclus en de daarbij behorende checklist.

De samenleving verlangt van het onderwijs cognitieve en sociale opbrengsten. Dat betekent ook dat leerlingen moeten worden voorbereid op een adequate deelname aan een pluralistische democratie. Dit legt een grote druk op de school en het leerplan. De vraag is echter in hoeverre het onderwijs en leraren mogen worden aangesproken op het oplossen van maatschappelijke problemen. In deze afscheidspublicatie blikt de auteur terug op de relatie tussen maatschappelijke thema’s en het leerplan en roept hij op tot een brede discussie over een integrale onderwijsvisie op het funderend onderwijs. Hij pleit voor een samenhangend curriculumraamwerk, waarin de kwalificatie- en de socialisatiefunctie van het onderwijs meer met elkaar in balans zijn en het onderwijs een duidelijk afgebakend speelveld krijgt voor het kritisch en creatief leren omgaan met maatschappelijke kwesties.

Onder algemene vaardigheden worden de vaardigheden verstaan, die leerlingen bij allerlei vakken moeten kunnen toepassen in het kader van hun leerproces. SLO heeft zich, in samenwerking met de vmbo-onderwijspraktijk, beziggehouden met de vraag of het aanleren, toepassen en oefenen van dergelijke vaardigheden mogelijk eenduidiger, en daarmee effectiever kan dan nu vaak het geval is in de theoretische leerweg. Sommige van deze vaardigheden leveren een concreet product op, bijvoorbeeld een presentatie of een onderzoeksverslag. In dit vademecum zijn drie productgerichte vaardigheden uitgewerkt: presenteren, interviewen en onderzoeken. Het vademecum bestaat uit een serie taakbladen voor leerlingen: per vaardigheid een taakblad. Elk taakblad heeft een vast format dat de leerling via hulpvragen helpt de vaardigheid te oefenen en de eigen kwaliteit van uitvoering te beoordelen.

Veel scholen bieden het onderwijs in de onderbouw van het vmbo aan in leergebieden. Zij lopen er tegenaan dat deze leergebieden niet één op één door kunnen lopen in de bovenbouw. Het examenprogramma kent vakken, geen leergebieden en niet alle vakken uit een leergebied worden in elke sector in de bovenbouw aangeboden. Daardoor worden de leerlijnen onderbroken. Deze publicatie is bedoeld voor scholen die in de onderbouw van het vmbo werken met leergebieden of dat willen gaan doen en die in de bovenbouw toewerken naar examinering in vakken. Zij krijgen handvatten om hun onderwijs zo in te richten dat de overgang van leergebieden naar vakken voor de leerlingen zo soepel mogelijk verloopt.

De overstap van de theoretische leerweg van het vmbo naar het mbo verloopt niet voor alle leerlingen zonder problemen. Gevolg: dalende motivatie, afhakers en switchers. In 2010 is SLO gestart met een project dat onderzoek doet naar de schakelfunctie van de theoretische leerweg. Een deelproject daarvan is een kwalitatief onderzoek (casestudy) onder eerstejaars studenten van opleidingen mbo-verpleegkunde (niveau 4). Doel van dit onderzoek was te achterhalen welke knelpunten leerlingen ervaren in de aansluiting van vmbo-tl naar mbo en welke oplossingen zij hiervoor zien.

Na een periode van experimenteren en ontwikkelen zijn de examenprogramma's voor het vmbo in augustus 2008 vastgesteld. Voor de exameneenheden die met een schoolexamen afgesloten worden, zijn alleen de globaal geformuleerde eindtermen vastgesteld. De scholen hebben daardoor ruimte voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes voor de concretisering van die eindtermen. Voor scholen die de geboden ruimte willen benutten, heeft SLO handreikingen gemaakt die docenten ideeën aan de hand doen voor de invulling van de examenprogramma's.

Deze handreiking is bestemd voor docenten lichamelijke opvoeding 1 op het vmbo en voor schoolleiders. LO1 wordt afgesloten met een schoolexamen. Voor de exameneenheden zijn, net als voor de andere examenprogramma's voor het vmbo, alleen globaal geformuleerde eindtermen vastgesteld. De scholen hebben daardoor ruimte voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes. SLO heeft deze handreiking gemaakt om docenten te helpen door hen ideeën aan te reiken voor het uitwerken van het schoolexamen LO1.

Het leerplan technologie in de onderbouw heeft een drieledig doel: een betere aansluiting realiseren tussen de onderbouw en de bovenbouw van het vmbo, het bieden van een intersectorale loopbaanoriëntatie- en begeleiding en het aanleren van ICT-vaardigheden. Hierbij is uitgegaan van de kerndoelen onderbouw, het examenprogramma technologie GL en de opleidingsdomeinen van het mbo.