Zoeken

Bij de invoering van de nieuwe examenprogramma’s voor wiskunde in de tweede fase van het havo en vwo is het met name voor docenten van belang zicht te krijgen op de verschillen met de huidige examenprogramma’s, zowel op hoofdlijnen als op detailniveau. Deze brochure geeft een overzicht van de vernieuwde wiskundeprogramma’s havo-vwo met daarbij per vak de verschillen tussen de huidige en de nieuwe programma’s, met een overzicht van nieuwe onderwerpen. Verder worden per vak voorbeelden van nieuwe examenopdrachten gegeven, met daarbij een korte toelichting. Tot slot wordt verwezen naar een aantal websites waar materiaal te vinden is ter ondersteuning van het wiskundeonderwijs.

Als onderdeel van de SLO-projecten Coördinatie invoering nieuwe examenprogramma's natuurwetenschappelijke vakken en Coördinatie invoering nieuwe examenprogramma's wiskunde heeft SLO een werkgroep Afstemming wiskunde-natuurkunde tweede fase ingesteld. De werkgroep heeft acht thema’s uitgekozen die van belang zijn voor de samenhang tussen de beide vakken. Bij elk van deze thema’s zijn aanbevelingen geformuleerd. Sommige aanbevelingen zijn voornamelijk bestemd voor docenten en lerarenopleiders die willen afstemmen met hun wiskunde- of natuurkunde-collega's, andere zijn vooral bestemd voor examenmakers of uitgevers, weer andere voor syllabus- of vernieuwingscommissies.

De experimentele examenprogramma’s wiskunde 2014, zoals ontwikkeld door cTWO, vormden de grondslag voor de examenpilots die in het schooljaar 2009-2010 van start gingen in de vierde klassen van in totaal zestien pilotscholen voor havo en vwo. Deze pilots zijn onderworpen aan een onafhankelijke, meerjarige curriculumevaluatie, uitgevoerd door SLO in opdracht van het ministerie van OCW en in afgestemd met cTWO. De evaluatie richtte zich op beantwoording van de volgende algemene hoofdvraag: In hoeverre heeft de vernieuwing geresulteerd in voor pilotdocenten en -leerlingen haalbare en uitvoerbare wiskundeprogramma's? De evaluatierapportage in zijn geheel omvat, naast een samenvattend eindrapport, zeven deelrapportages over de examenpilots wiskunde A, B en D voor havo en wiskunde A, B, C en D voor vwo.

De experimentele examenprogramma’s wiskunde 2014, zoals ontwikkeld door cTWO, vormden de grondslag voor de examenpilots die in het schooljaar 2009-2010 van start gingen in de vierde klassen van in totaal zestien pilotscholen voor havo en vwo. Deze pilots zijn onderworpen aan een onafhankelijke, meerjarige curriculumevaluatie, uitgevoerd door SLO in opdracht van het ministerie van OCW en in afgestemd met cTWO. De evaluatie richtte zich op beantwoording van de volgende algemene hoofdvraag: In hoeverre heeft de vernieuwing geresulteerd in voor pilotdocenten en -leerlingen haalbare en uitvoerbare wiskundeprogramma's? De evaluatierapportage in zijn geheel omvat, naast een samenvattend eindrapport, zeven deelrapportages over de examenpilots wiskunde A, B en D voor havo en wiskunde A, B, C en D voor vwo.

Afstemming tussen vakken binnen de (bèta)profielen is weliswaar in de vernieuwingen van de bèta-vakken als wenselijk en noodzakelijk genoemd, echter in de onderwijspraktijk maar beperkt gerealiseerd. De commissie toekomst wiskundeonderwijs (cTWO) heeft in haar uitgangspunten samenhang en afstemming van wiskunde met overige vakken in het havo en vwo sterk benadrukt. Om deze uitgangspunten concreet vorm te geven heeft cTWO, samen met SLO, een handreiking voor scholen en docenten opgesteld. De publicatie bestaat uit drie delen: een deel voor beleidsontwikkeling in de school en een deel dat te gebruiken is bij overleg en afstemming tussen secties en profielteams. Het laatste deel bestaat uit voorbeeldmateriaal dat in de onderwijspraktijk ingezet kan worden.

De aansluiting tussen vwo en wo is nog steeds voor verbetering vatbaar. Het wo zet zich daarvoor in door intensievere en meer interactieve studievoorlichting, het vwo door meer academische vorming. De mogelijkheden die vwo-scholen hierbij hebben worden samengevat in de term wetenschapsoriëntatie. Voor een groot aantal vakken in het voortgezet onderwijs is een analyse gemaakt die de relatie tussen dat vak en wetenschapsoriëntatie laat zien. In deze publicatie betreft dat het vak wiskunde.

In de nieuwe examenprogramma’s wiskunde, die vanaf 2015 van kracht zijn, is een belangrijk leerdoel het bevorderen van wiskundige denkactiviteiten. Deze publicatie gaat in op de manier waarop in de dagelijkse onderwijspraktijk activiteiten ontwikkeld en opdrachten ontworpen kunnen worden die dit ondersteunen. Heel concreet gebeurt dit aan de hand van lesideeën ingedeeld naar leerdoel en plaats in het onderwijs. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen oefeningen en opdrachten. De opdrachten betreffen veelal grotere niet-standaard opgaven, die leerlingen kunnen aanpakken door relevante parate kennis en vaardigheden te activeren én hun repertoire aan verworven wiskundige begrippen, strategieën en heuristische methoden bewust in te zetten. De oefeningen zijn enkelvoudige opgaven waarin een enkel aspect van een wiskundige denkactiviteit naar voren komt, zodat leerlingen die op de duur ook als mogelijke aanpak of zoekstrategie bewust kunnen inzetten bij het oplossen van problemen.

De invoering van de nieuwe wiskunde-examenprogramma's voor havo en vwo en de daarbij behorende syllabi zijn belangrijke dragers van de beoogde vernieuwing in het wiskundeonderwijs. Om het invoeringsproces te kunnen bijstellen en verbeteren heeft SLO evaluatie-onderzoek uitgevoerd onder docenten die in 2015-2016 zijn gestart met het nieuwe programma. Daarbij is gebruik gemaakt van een docentvragenlijst die bestond uit drie delen: achtergrondkenmerken en nascholing, de onderwijspraktijk (wat doen docenten) en onderwijsbaarheid, toetsbaarheid en haalbaarheid (wat vinden docenten). In dit rapport zijn de resultaten van het onderzoek betreffende wiskunde A havo opgenomen.