Zoeken

Dit rapport doet verslag van een project waarin is verkend hoe de Tweede Wereldoorlog -inclusief de Holocaust- en de dekolonisatie van Nederlands-Indië voorkomen in het curriculum van het primair en voortgezet onderwijs. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen:

het beoogde curriculum: visie en bedoelingen van het leerplan, uitgewerkt in documenten en materialen;

het uitgevoerde curriculum: het-leerplan-in-actie in de feitelijke school- en klassenpraktijk en percepties van leraren daarover;

het gerealiseerde curriculum: de ervaringen en resultaten van leerlingen.

Aanleiding van dit project is de transitie die momenteel gaande is waarbij, als gevolg van het wegvallen van de generatie getuigen, herinnering geschiedenis wordt. Wat betekent dit voor de wijze waarop we in het onderwijs aandacht willen besteden aan deze tijdsperiode en kan daarbij een relatie worden gelegd met doelen voor burgerschapsonderwijs? Een los katern met bijlagen (te downloaden) presenteert de uitgebreide onderzoeksresultaten.

Losse bijlagen bij het rapport Oorlog en dekolonisatie : heroriëntatie op de Tweede Wereldoorlog en de dekolonisatie van Nederlands-Indië.

De theoretisch leerweg (tl) van het vmbo heeft een bijzondere positie in het Nederlandse onderwijsbestel. Vmbo-tl maakt deel uit van het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs, maar kent alleen theoretische vakken. Net als de andere vmbo-leerwegen is de tl een tussenstation naar vervolgonderwijs, maar in dit geval kan dat zowel mbo als havo zijn. In deze publicatie staat de vraag centraal hoe je tl-leerlingen bij het vak geschiedenis beter kunt voorbereiden op de overstap naar havo. Het maken van extra opdrachten op havoniveau verhoogt de prestaties van leerlingen, zo blijkt uit een onderzoek van SLO samen met het Montessori College Twente in Hengelo. Bovendien helpen de opdrachten bij de determinatie; leerlingen kunnen laten zien of ze voor geschiedenis op het havo genoeg in huis hebben.

Met de vernieuwing van de tweede fase in augustus 2007 werd ook het programma voor geschiedenis vernieuwd. Belangrijkste vernieuwing is het centraal stellen van het ontwikkelen van historisch besef bij leerlingen. Om dat mogelijk te maken moeten leerlingen beschikken over een gemeenschappelijke basis van historische overzichtskennis en vaardigheden. In een enquête op internet werd in de maanden maart en april 2009 aan geschiedenisdocenten die werkzaam zijn in de tweede fase (havo en vwo) gevraagd hoe op hun school invulling is gegeven aan de vernieuwde tweede fase. De vragen hadden niet alleen betrekking op de organisatie van de vernieuwde tweede fase, maar ook op de ervaringen met het nieuwe programma. De resultaten van de enquête worden in deze publicatie gepresenteerd.

De aansluiting tussen vwo en wo is nog steeds voor verbetering vatbaar. Het wo zet zich daarvoor in door intensievere en meer interactieve studievoorlichting, het vwo door meer academische vorming. De mogelijkheden die vwo-scholen hierbij hebben worden samengevat in de term wetenschapsoriëntatie. Voor een groot aantal vakken in het voortgezet onderwijs is een analyse gemaakt die de relatie tussen dat vak en wetenschapsoriëntatie laat zien. In deze publicatie betreft dat het vak geschiedenis.

Met ingang van 2015 wordt gewerkt met een nieuw centraal examen geschiedenis voor havo en vwo. In de aanloop naar dat nieuwe examen is geëxperimenteerd met het nieuwe examenprogramma. Ervaringen die daarmee sinds 2009 zijn opgedaan zijn verzameld door het bevragen van zowel leraren als leerlingen. In 2015 heeft zo'n vragenlijstonderzoek plaatsgevonden onder leerlingen. Het doel van de vragenlijst was een beeld te krijgen van de opvattingen van examenleerlingen havo/vwo over het (nut van het) vak geschiedenis en hun epistemologische opvattingen. Dit rapport bespreekt de uitkomsten van de vragenlijst op hoofdlijnen. Een losse bijlage presenteert de uitgebreide resultaten per thema, uitgesplitst naar havo- en vwo-leerlingen, naar goede, minder goede en zwakke leerlingen en naar jongens en meisjes. Ook wordt gekeken of leerlingen van wie een of beide ouders niet in Nederland zijn geboren tot andere oordelen komen dan de overige leerlingen.

Met ingang van 2015 wordt gewerkt met een nieuw centraal examen geschiedenis voor havo en vwo. In de aanloop naar dat nieuwe examen is geëxperimenteerd met het nieuwe examenprogramma. Ervaringen die daarmee sinds 2009 zijn opgedaan zijn verzameld door het bevragen van zowel leraren als leerlingen. In 2015 heeft zo'n vragenlijstonderzoek plaatsgevonden onder leerlingen. Het doel van de vragenlijst was een beeld te krijgen van de opvattingen van examenleerlingen havo/vwo over het (nut van het) vak geschiedenis en hun epistemologische opvattingen. Dit rapport bespreekt de uitkomsten van de vragenlijst op hoofdlijnen. Een losse bijlage presenteert de uitgebreide resultaten per thema, uitgesplitst naar havo- en vwo-leerlingen, naar goede, minder goede en zwakke leerlingen en naar jongens en meisjes. Ook wordt gekeken of leerlingen van wie een of beide ouders niet in Nederland zijn geboren tot andere oordelen komen dan de overige leerlingen.

In 2014 (op beperkte schaal) en in 2015 (voor het eerst op alle scholen) werd het nieuwe centraal examen geschiedenis voor havo en vwo afgenomen. Dit rapport is een samenvatting van een onderzoek onder docenten en leerlingen naar de implementatie van dit nieuwe examen. De opbrengsten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt om na te gaan of er behoefte is aan klein of groot onderhoud van het examenprogramma en wat de aard daarvan zou moeten zijn.

Met ingang van 2015 wordt gewerkt met een nieuw centraal examen geschiedenis voor havo en vwo. In de aanloop naar dat nieuwe examen is geëxperimenteerd met het nieuwe examenprogramma. Ervaringen die daarmee sinds 2009 zijn opgedaan zijn verzameld door het bevragen van zowel leraren als leerlingen. In september 2015 is een vragenlijst uitgezet onder docenten. Daarin is gevraagd naar hun ervaringen met het centrale examen en of de examenresultaten voor hen aanleiding zijn om de voorbereiding van het examen anders aan te pakken.